Trong nhiều năm qua, kỳ thi vào lớp 10 tại Hà Nội không đơn thuần là một kỳ kiểm tra năng lực học sinh sau bậc THCS, mà đã trở thành một cuộc đua khốc liệt với tỉ lệ chọi cao ngất ngưởng, chỉ tiêu tuyển sinh có giới hạn và áp lực tâm lý nặng nề bao trùm cả gia đình học sinh. Thậm chí, có không ít người ví von rằng kỳ thi này còn “nóng bỏng tay” hơn cả thi đại học – nơi mà mỗi quyết định về nguyện vọng, mỗi điểm số nhỏ lẻ cũng có thể làm thay đổi hoàn toàn cục diện. Vậy vì sao áp lực thi lớp 10 ở các thành phố lớn ngày càng trở nên áp lực?

Vì sao một kỳ thi phổ thông lại trở nên căng thẳng đến vậy? Điều gì khiến việc “vượt vũ môn” vào lớp 10 ở thủ đô trở thành một thách thức khắc nghiệt hàng năm? Hãy cùng nhìn lại toàn cảnh bức tranh tuyển sinh lớp 10 tại Hà Nội để hiểu rõ hơn về những áp lực âm thầm nhưng không kém phần dữ dội mà học sinh đang phải đối mặt.

Cân Não Khi Đặt Nguyện Vọng Vào Lớp 10: Quyết Định Một Lần, Ảnh Hưởng Cả Tương Lai

Áp lực thi vào lớp 10 ở Hà Nội không chỉ đến từ kỳ thi mà còn từ chính việc chọn nguyện vọng – một bước đi chiến lược đòi hỏi sự tính toán kỹ lưỡng của cả học sinh lẫn phụ huynh.

Theo thống kê của Sở GD&ĐT Hà Nội, trong tổng số khoảng 133.000 học sinh tốt nghiệp THCS, chỉ có gần 110.000 em đăng ký dự thi vào lớp 10 công lập. Tuy nhiên, hệ thống trường công lập chỉ đáp ứng khoảng 61% chỉ tiêu tuyển sinh, đồng nghĩa với việc hàng chục ngàn học sinh sẽ phải tìm hướng đi khác như học nghề, học chương trình thường xuyên hoặc chuyển sang khối tư thục.

Hà Nội hiện được chia thành 12 khu vực tuyển sinh, mỗi học sinh được đăng ký 3 nguyện vọng. Trong đó, hai nguyện vọng đầu tiên buộc phải nằm trong cùng khu vực nơi học sinh cư trú, còn nguyện vọng thứ ba có thể nằm ở bất kỳ khu vực nào. Tuy vậy, nguyện vọng 3 thường ít được kỳ vọng vì hầu hết học sinh chỉ “chọn cho có”, do đây là lựa chọn ở những trường có điểm chuẩn thấp hơn đáng kể.

Chính vì vậy, sự “cân não” thường dồn vào việc chọn nguyện vọng 1 và 2, nhất là khi khu vực sinh sống có ít trường công lập. Điển hình như quận Hà Đông, nơi có tốc độ đô thị hóa và dân số tăng mạnh nhưng chỉ có 3 trường THPT công lập (không kể trường chuyên). Thậm chí, số chỉ tiêu tại đây còn giảm so với năm trước, từ 765 còn 675 chỉ tiêu – tức mỗi trường giảm 90 chỉ tiêu, trong khi số học sinh đăng ký dự thi lại tăng vài trăm em.

Tình trạng này khiến tỉ lệ chọi tại Hà Đông trở nên căng thẳng, đặc biệt là tại THPT Lê Quý Đôn – Hà Đông và THPT Trần Hưng Đạo – Hà Đông, với tỉ lệ gần 1/3 (ba học sinh chỉ có một suất đỗ). Căn cứ điểm chuẩn những năm trước và áp lực hiện tại, học sinh muốn có cơ hội trúng tuyển phải đạt từ 8,25 đến 8,50 điểm mỗi môn thi – một mức điểm không dễ đạt được.

Tương tự, quận Hoàng Mai cũng đang đối mặt với bài toán nan giải khi chỉ có 3 trường THPT công lập trong khi dân cư tăng nhanh. Dù các trường ở đây chỉ thuộc tốp 2 theo điểm chuẩn hàng năm, tỉ lệ chọi vẫn rất cao: THPT Hoàng Văn Thụ là 1/2,38, THPT Trương Định 1/1,45, và THPT Việt Nam – Ba Lan là 1/1,74.

Đáng chú ý, nếu tính cả các nguyện vọng 2 và 3 thì tỉ lệ chọi thực tế còn cao hơn nhiều, bởi nhiều học sinh đăng ký thêm chỉ để “chống trượt”. Khi xét riêng tỷ lệ học sinh cư trú tại quận Hoàng Mai có thể đỗ vào các trường công trong chính khu vực, con số này còn thấp hơn mức trung bình toàn thành phố.

Tất cả những con số trên đã phản ánh một thực trạng: việc đặt nguyện vọng vào lớp 10 ở Hà Nội không còn là lựa chọn đơn thuần, mà là một cuộc đua chiến lược đầy toan tính, nơi mỗi bước đi đều có thể định đoạt kết quả thi cử và tương lai học tập của học sinh.

>> Xem thêm: Chi Tiết Lịch Thi Tuyển Sinh Lớp 10 Và Lớp 10 Chuyên Tại Hà Nội Năm Học 2025–2026

Cuộc Đua Vào Trường Top: Tỉ Lệ Chọi Không Nói Hết Mức Độ Khốc Liệt

Dù quy định hiện hành yêu cầu học sinh đăng ký hai nguyện vọng trong cùng một khu vực tuyển sinh – phù hợp với nơi cư trú – nhưng Sở GD&ĐT Hà Nội vẫn tạo điều kiện linh hoạt cho những trường hợp có nguyện vọng chính đáng được xin chuyển khu vực thi. Chính điều này khiến nhiều trường top đầu có sức hút vượt khỏi ranh giới địa lý, thu hút học sinh giỏi từ nhiều quận, huyện đổ về đăng ký.

Trái với suy nghĩ thông thường, các trường top không phải lúc nào cũng có tỉ lệ chọi cao nhất. Thống kê cho thấy, tại một số trường hàng đầu của Hà Nội, tỉ lệ chọi dao động quanh mức 1/2 – tức hai học sinh tranh một suất. Tuy nhiên, con số này không phản ánh đúng mức độ cạnh tranh, bởi đây là sân chơi của những học sinh thực sự có học lực khá, giỏi, và hầu như không có chỗ cho những thí sinh trung bình.

Thực tế, để trúng tuyển vào nhóm trường top đầu, học sinh phải đạt mức điểm thi từ 8,5 điểm/môn trở lên. Điều đó có nghĩa là, dù tỉ lệ chọi có vẻ thấp hơn so với các trường top giữa hoặc top dưới, “đường vào” vẫn cực kỳ hẹp bởi chất lượng thí sinh rất cao.

Cụ thể, tại quận Hoàn Kiếm, Trường THPT Trần Phú có tỉ lệ chọi chỉ 1/1,4, THPT Việt Đức là 1/1,5 – mức không quá cao nếu nhìn từ bên ngoài. Tuy nhiên, cả hai đều là trường có điểm chuẩn cao và thường xuyên nằm trong danh sách những đơn vị đào tạo uy tín hàng đầu của thành phố. Tương tự, THPT Chu Văn An (quận Tây Hồ) cũng có tỉ lệ chọi chỉ 1/1,6, nhưng lại là một trong những ngôi trường có truyền thống và điểm chuẩn vào hàng “khó nhằn” nhất tại Hà Nội.

Nổi bật trong số này là Trường THPT Yên Hòa (quận Cầu Giấy) – một cái tên luôn giữ vững vị trí “tâm điểm” trong kỳ tuyển sinh lớp 10 nhiều năm gần đây. Trường này không chỉ có điểm chuẩn dao động quanh mốc 8,5 điểm/môn, mà còn sở hữu tỉ lệ chọi cao nhất thành phố, năm nay lên tới 1/3,1. Điều đó có nghĩa là cứ hơn ba học sinh thi thì chỉ một em trúng tuyển – tỉ lệ cạnh tranh gay gắt không thua gì kỳ thi đại học.

Với mặt bằng chung về năng lực thí sinh và điểm chuẩn như hiện tại, “trường top” thực sự là đấu trường của tinh hoa – nơi chỉ những học sinh có nền tảng kiến thức vững chắc, tâm lý thi cử tốt và chiến lược ôn luyện bài bản mới có cơ hội chiến thắng.

Trường Thiếu Nguồn Tuyển, Trường “Tràn Tuyến”: Nghịch Lý Trong Tuyển Sinh Lớp 10

Bên cạnh những ngôi trường công lập “tốp đầu” luôn trong tình trạng quá tải, Hà Nội cũng đang đối mặt với một thực tế ngược lại: nhiều trường lại không tuyển đủ chỉ tiêu. Đây là lý do khiến thành phố phải cho phép một số trường “tràn tuyến” – khái niệm dùng để chỉ những trường đã qua đợt tuyển sinh đầu tiên nhưng chưa đủ số lượng học sinh và được phép tiếp nhận học sinh từ nhiều khu vực tuyển sinh khác nhau.

Thống kê trong năm 2023 cho thấy, hơn 10 trường THPT tại Hà Nội có điểm chuẩn rất thấp, chỉ dao động từ 17 đến 24 điểm cho cả ba môn thi, tương đương trung bình mỗi môn chỉ đạt từ 3,4 – 4,8 điểm. Dù điểm chuẩn đã ở mức dễ tiếp cận, nhưng nhiều trường trong số này vẫn không tuyển đủ học sinh theo chỉ tiêu được giao. Thực trạng này tiếp tục diễn ra trong năm nay, với nhiều trường ở khu vực ngoại thành như:

• THPT Đại Cường, THPT Lưu Hoàng (huyện Ứng Hòa),
• THPT Bắc Lương Sơn (Thạch Thất),
• THPT Hồng Thái (Đan Phượng),
• THPT Đông Mỹ, THPT Quốc Trinh (Thanh Trì)…

…đều ghi nhận số lượng học sinh đăng ký nguyện vọng 1 thấp hơn chỉ tiêu tuyển sinh. Điều này tạo nên một khoảng trống lớn trong cơ cấu phân bổ học sinh của toàn thành phố.

Thậm chí, tỉ lệ chọi tại các trường công lập vùng xa này còn thấp hơn so với các trường tư thục – điều từng bị xem là “nghịch lý” trong tư duy truyền thống. Trong khi đó, các trường tư thục và công lập tự chủ có tiếng như THPT Phan Huy Chú (Đống Đa), THPT Marie Curie, THPT Lương Thế Vinh lại có mức điểm chuẩn cao vượt nhiều trường công, và luôn tuyển đủ – thậm chí vượt chỉ tiêu.

Điều này cho thấy một thực tế đáng suy ngẫm: việc học sinh và phụ huynh ngày càng có xu hướng lựa chọn theo chất lượng đào tạo, điều kiện cơ sở vật chất và định hướng phát triển thay vì chỉ dựa vào yếu tố công lập – tư thục như trước kia. Các trường công lập vùng ven nếu không có sự đổi mới trong cách tổ chức giảng dạy và thu hút học sinh sẽ tiếp tục rơi vào tình trạng “ế nguyện vọng”, dù nhu cầu học lớp 10 trong toàn thành phố vẫn rất cao.

Nếu bạn muốn mở rộng thêm phần phân tích lý do vì sao các trường này “ế nguyện vọng” hoặc gợi ý giải pháp cho tình trạng mất cân bằng tuyển sinh, mình có thể hỗ trợ viết thêm nhé!

“Không Thiếu Chỗ Học” – Nhưng Vì Sao Áp Lực Vẫn Nặng Nề?

Trong nhiều lần trả lời báo chí, ông Trần Thế Cương – Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội – khẳng định rằng: “Hà Nội không thiếu chỗ học lớp 10”. Theo ông, bên cạnh hơn 60% học sinh có thể vào học tại các trường công lập, thì số còn lại hoàn toàn có thể lựa chọn học tại các trường tư thục, chương trình giáo dục thường xuyên hoặc học nghề – những lộ trình học tập được thành phố quy hoạch và đầu tư tương đối đầy đủ.

Tuy nhiên, khi nhìn vào thực tế từng mùa tuyển sinh, có thể thấy rằng áp lực về chỗ học không đơn thuần là bài toán số học. Việc bố trí chỉ tiêu và chỗ học theo kiểu cơ học không phản ánh đúng nhu cầu thực tế – bởi sự lựa chọn của phụ huynh và học sinh lại phụ thuộc rất nhiều vào chất lượng trường học, vị trí địa lý và danh tiếng của từng trường.

Bất Cập Trong Phân Bố Trường Học Là Nguyên Nhân Gốc Rễ

Áp lực tuyển sinh vào lớp 10 ở Hà Nội không phải là do thiếu trường, mà là do mạng lưới trường công lập đang phân bố không đều, bất hợp lý. Có những khu vực tốc độ đô thị hóa tăng mạnh, dân số cơ học gia tăng nhanh chóng, nhưng lại chỉ có vài trường công lập, thậm chí ít hơn cả nhu cầu tối thiểu. Trong khi đó, một số địa bàn lại dư chỉ tiêu vì ít dân cư hoặc chất lượng trường không được phụ huynh đánh giá cao.

Chênh lệch về chất lượng giữa các trường cũng tạo ra khoảng cách đáng kể. Học sinh và phụ huynh không chỉ tìm trường để “có chỗ học”, mà còn muốn tìm trường tốt, có môi trường học tập tích cực và cơ hội phát triển toàn diện. Đây chính là lý do khiến những trường top đầu luôn quá tải, trong khi nhiều trường vùng ven lại không tuyển đủ học sinh.

Muốn “Hạ Nhiệt” Kỳ Thi Lớp 10 – Cần Thay Đổi Từ Gốc

Để giảm bớt áp lực kéo dài nhiều năm qua, Hà Nội cần có chiến lược quy hoạch lại hệ thống giáo dục THPT một cách bài bản. Cụ thể:

• Phân bố lại trường công lập theo mật độ dân cư,
• Đầu tư nâng cao chất lượng đồng đều giữa các trường,
• Và tuyên truyền để học sinh hiểu rằng trường không phải là đích đến duy nhất, mà là phương tiện phát triển phù hợp với năng lực mỗi người.

Chừng nào những bất hợp lý này còn tồn tại, kỳ thi vào lớp 10 ở Hà Nội sẽ còn tiếp tục là “điểm nóng” mỗi năm – thậm chí gây áp lực hơn cả kỳ thi đại học. Chỉ khi giải quyết triệt để bài toán phân bố, chất lượng và định hướng giáo dục, Hà Nội mới có thể thực sự “hạ nhiệt” kỳ thi lớp 10 – một kỳ thi tưởng chừng đơn giản nhưng luôn ẩn chứa những cuộc cạnh tranh khốc liệt.

Muốn giảm nhiệt áp lực thi cử, Hà Nội cần nhìn thẳng vào gốc rễ vấn đề: cải tổ quy hoạch hệ thống trường học, đầu tư nâng cao chất lượng toàn diện và tạo ra nhiều lựa chọn học tập phù hợp với năng lực, nhu cầu thực tế của học sinh. Khi mọi trường đều là “trường tốt”, khi học sinh không còn phải đặt cược tương lai vào một kỳ thi duy nhất, thì đó mới là lúc giáo dục thực sự vì người học. Hy vọng những thông tin mà Tra cứu điểm chia sẻ trên đây sẽ hữu ích với bạn đọc.